Zzp’ers die werken voor toneel- en dansgezelschappen hebben met de cao Toneel en Dans een stok achter de deur in hun tariefonderhandelingen; in de cao is opgenomen dat een zzp-tarief minimaal 150% bedraagt van dezelfde functie in loondienst. Let op, dit is het starttarief voor je onderhandeling.
Hieronder laten we stap voor stap zie hoe je met deze berekening tot jouw starttarief komt.
De berekening is in beeld gebracht door Jasmijn de Nood; onder de afbeelding staat de berekening uitgeschreven. De actuele cao Toneel en Dans vind je hier.
Voor wie geldt dit minimumtarief?
De Kunstenbond heeft in de cao Toneel en Dans minimumtarieven opgenomen voor zzp’ers. Deze cao is algemeen verbindend verklaard door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, wat wil zeggen dat alle werk- en opdrachtgevers in de sector toneel en dans, ofwel alle professionele producenten van toneel- of dansuitvoeringen, zich aan deze afspraken moeten houden. Het doet er niet toe of de producent lid is van NAPK (Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten) of overheidssubsidie ontvangt.
NB: Musical is uitgesloten van deze cao, omdat er geen vertegenwoordigers van deze kunstvorm aan de onderhandeling hebben deelgenomen.
Minimumtarief is geen richtlijn!
Een minimum betekent niet meer of minder dan het woord al zegt. Als zzp’er in deze sector mag je nooit minder betaald krijgen dan het vastgestelde minimum. Meer is natuurlijk wel toegestaan en vaak zelfs broodnodig om tot een eerlijk tarief te komen. Het is bedoeld als een starttarief voor de onderhandelingen.
Weigert jouw opdrachtgever het minimumtarief te hanteren?
Als jouw opdrachtgever zich niet aan de cao-afspraken houdt, dan is die fout bezig! Als lid van de Kunstenbond meld je dit bij onze helpdesk, zodat wij jouw opdrachtgever hierop aan kunnen spreken.
Hoe bereken je het minimumtarief?
Volgens de cao Toneel en Dans werkt een werknemer 1720 uur per jaar op fulltime basis (artikel 22). Dat is ongeveer 143 uur per maand.
In het functieraster (bijlage 2a) zoek je de functie die het best overeenkomt met de jouwe.
Bereken het aantal ervaringsjaren dat op jou van toepassing is.
In het loongebouw zoek je de schaal en trede die horen bij jouw functie en ervaring.
Daar vind je het loon dat zou gelden voor een werknemer.
Het maandloon deel je door 143 uren en dat geeft het uurloon aan dat je vervolgens vermenigvuldigt met 1,5 om er 150% van te maken
Je maakt de rekensom:
Maandloon / 143 uur x 150% = minimale uurtarief zelfstandige.
Voorbeeld berekening: Danser X
Voorbeeld: een zelfstandige danser X is afgestudeerd in juli 2017 en wil diens dagprijs weten voor het seizoen 22/23:
Stap 1: Functieraster en loongebouw.
Danser staat in functieschaal VID.
Stap 2: Inschalen juiste salarisstap
In geval van afstuderen aan kunstvakopleiding is het afstudeerjaar het eerste ervaringsjaar. Als je autodidact bent, dan bereken je vanaf het moment dat je professioneel aan de slag bent.
Voor danser X geldt: gewenste seizoen= 22/23 minus afstudeer seizoen van 16/17= 6 jaren= trede 5.
Trede 0= 17/18, trede 1= 18/19, trede 2= 19/20, trede 3= 20/21, trede 4= 21/22, trede 5 = 22/23.
Stap 3: Uitrekenen!
Formule: maandloon/uren x 150% = €3028/143 uren x 150% = tenminste €31,76 per uur
De minimum dagprijs is dan €31,76 x 8 uur = tenminste €254,09 per dag
Waarop is deze 150% gebaseerd?
Het minimumtarief is ingevoerd om te voorkomen dat freelancers nog voor bodemprijzen aan het werk gaan. De mogelijkheid om mensen in te huren onder het cao-loon bleek een perverse prikkel voor werkgevers om mensen zo weinig mogelijk te betalen en werkte zo schijnzelfstandigheid in de hand − mensen werden ingehuurd als zzp’er, terwijl ze eigenlijk aangenomen hadden moeten worden als werknemer.
De 50% boven op het salaris van een vergelijkbare functie die is afgesproken, komt ongeveer op hetzelfde neer als de extra kosten die een werkgever heeft aan sociale verzekeringen en secundaire arbeidsvoorwaarden voor diens werknemers.
Helaas zijn verzekeringen tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid voor zzp’ers veel duurder dan voor werkgevers. De 50% dekt deze extra’s voor een zzp’er niet of nauwelijks.
De Kunstenbond ziet dit minimumtarief als een eerste stap in de goede richting, maar we zijn er nog lang niet.
Word ook lid van de Kunstenbond!
Kunstenbond is dé vakbond voor iedereen die werkzaam is in de culturele en creatieve sector.
Of je nou zzp’er bent of in loondienst. Autonoom kunstenaar of dienstverlener. Wij komen voor je op!
- Wij bieden je juridische hulp.
- Wij behartigen jouw belangen in de politiek.
- We springen voor jou in de bres bij werk- en opdrachtgevers.
- Wij sluiten jouw cao af en jij bepaalt mee.
- Je kunt bij ons terecht met al je vragen over werk en inkomen.
- Je krijgt korting op heel veel verzekeringen.
- Je laat bij ons je contracten screenen.
- Maak gebruik van onze voorbeeldcontracten, subsidiechecklist, incassobrieven, en veel meer.
Samen staan we sterker!
Hoe kan de Kunstenbond zzp’ers helpen om eerlijk betaald te worden?
Heb vóór een contractbespreking jouw gewenste tarief paraat en spreek dat tarief altijd uit naar je opdrachtgever, ook als je bij jezelf onderhandelingsruimte voelt. Vind je het moeilijk om te bepalen wat jouw ideale tarief is? Ga eens aan de slag met onze tariefchecker. De tariefchecker zet je aan het denken over zaken die je als zzp’er vaak vergeet mee te nemen in je tarief, zoals vakantiedagen.
Onderhandel over het tarief, neem niet zomaar genoegen met het minimum. Alleen zo zorg je ervoor dat je opdrachtgever ervan bewust is dat het minimum niet volstaat.
Accepteer nooit, maar dan ook nooit, minder dan het minimum. Word je hiermee afgescheept terwijl je opdrachtgever onder de cao Toneel en Dans valt? Als lid van de Kunstenbond kun je bij ons terecht met dit soort klachten; wij confronteren jouw werkgever hiermee.
Contractonderhandelingen bij overeenkomst van opdracht
Voor werknemers maar in principe ook voor zzp’ers kun je de volgende punten gebruiken in de contractonderhandelingen.
- De Cao Toneel en Dans is een minimum-cao, wat wil zeggen dat alleen ten gunste van de werkende mag worden afgeweken van wat er in de cao staat.
- De salarissen in de cao zijn vrij onderhandelbaar na 4 ervaringsjaren. Beschik je over specifieke kennis of ervaring, dan kan dat een reden zijn om extra ervaringsjaren/periodieken toe te kennen. Dit geldt zowel voor werknemers als voor zzp’ers.
- In de cao zijn ook expliciet afspraken opgenomen voor (zeer) korte contracten. Deze afspraken moeten ervoor zorgen dat de hoge mate van flexibiliteit en de onzekerheid en het risico die daarmee gepaard gaan gecompenseerd worden. De beloning voor een dagcontract is 1/20e maandsalaris voor een repetitie van één dagdeel en 1/10e maandsalaris voor een repetitie van meerdere dagdelen en/of een voorstelling. Deze regeling geldt uitsluitend voor contracten van één dag of bij hernemingen.
- In bijlage 3 op pagina 85-86 van de Cao Toneel en Dans staat uitgebreid beschreven hoe de tarieven voor een week- of maandcontract berekend dienen te worden.
- Contracten met een lange looptijd geven de zzp’er meer zekerheid en geven daardoor een dempende werking op het tarief. Dit mag echter nooit onder het minimumtarief zakken.
- Zorg voor adequate algemene voorwaarden (zie ook verderop op deze pagina een toelichting hierop).
- Tot slot zit er een verschil in uren die je repeteert en de uitvoeringen. Het is gebruikelijk in (sommige delen van) de sector dat voor uitvoeringen een opslag geldt. De Kunstenbond adviseert hiervoor een opslag van 40-50% te hanteren.
Declarabele en niet-declarabele uren
Daarnaast zijn er nog andere elementen die een rol spelen waarmee je als ondernemer rekening moet houden. In tegenstelling tot de werknemer werkt een zzp’er waarschijnlijk niet gemiddeld 1720 uur declarabele tijd per jaar. Er gelden namelijk voor zzp’ers ook nog een flink aantal niet-declarabele uren: uren die je wel moet werken voor je bedrijf maar waarvoor je niet betaalt krijgt. Te denken valt aan acquisitie, administratie, leegloop, bij- en nascholing etc. Deze uren, die voor eenieder verschillen, zal je op een of andere manier willen verwerken in je tariefstelling. In hoeverre je deze volledig kan doorrekenen in je tarief is een persoonlijke afweging.
Verzekeringen
Nog een korte opmerking over verzekeringen. Als individuele zzp’er zal je een aantal basisverzekeringen moeten hebben. Hierbij kun je denken aan een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering, een arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV), instrumentenverzekeringen, pensioenverzekeringen etc. Verzekeringen voor individuen zijn over het algemeen duurder dan verzekeringen voor collectieven die bijvoorbeeld vaak, al dan niet verplicht, voor werknemers worden afgesloten.
De overheid heeft hier ook wel rekening mee gehouden door zzp’ers fiscaal anders te behandelen dan een werknemer. Door dit fiscale verschil houdt een zzp’er netto meer over, maar daar staan dan ook zelf te dragen meerkosten tegenover. Feit is alleen dat heel veel zzp’ers deze zaken nog onvoldoende op orde hebben zodat ze ongemerkt hogere risico’s lopen.
Agenten
Bij acteurs zien we vaak dat zij hun belangen laten behartigen door agenten. Dat is een individuele keuze. Omdat zoveel acteurs dat doen lijkt het erop dat het min of meer een verplichting is als je leuke opdrachten wil krijgen. Een agent doet dat uiteraard niet voor niets en dat betekent dat een deel van wat jij verdient naar de agent gaat.
Reiskosten en reistijd
Soms moeten zzp’ers reiskosten maken en kost het tijd om van huis bij de speellocatie te komen. Ook dergelijke kosten en tijd moeten worden benoemd. Je kan ervoor kiezen om deze in het tarief te verwerken of een apart tarief over af te spreken. Uiteraard kan je ook concrete afspraken maken over een reiskostenvergoeding. Mocht je met de auto rijden dan geldt een maximale fiscaalvrije vergoeding van 21 cent en met het openbaar vervoer kan dat 100% zijn op basis van declaratie. Vergeet bij het gebruik van een auto de parkeerkosten niet, want die kunnen hard oplopen.
Dinerkosten
In de sector is het gebruikelijk om lange dagen te maken waarbij repetities en voorstellingen soms in elkaar overlopen. In de cao staan voor werknemers vaste séjoursbedragen aangegeven. Maak hiervan gebruik bij het maken van afspraken met je opdrachtgever.
Toeslag voor zelfstudie
Indien verwacht wordt dat je buiten de repetities voorbereidende werkzaamheden moet verrichten (zoals het instuderen van teksten, dansbewegingen, zangpartijen of muziek), zorg er dan voor dat je hiervoor een passende vergoeding ontvangt.
Algemene voorwaarden
Het is verstandig om algemene voorwaarden te formuleren. Je kunt de standaardvoorwaarden van de Kunstenbond goed gebruiken om je eigen set voorwaarden te maken, toegespitst op je eigen beroepspraktijk. Voor leden van de Kunstenbond zijn deze algemene voorwaarden te vinden en downloaden in je persoonlijke Kunstenbondaccount (klik rechtsboven op ‘log in’ op onze website, na inloggen kun je naar het tabblad ‘Producten’ gaan en daar vind je de algemene voorwaarden onder het kopje ‘contracten’). Het is bijvoorbeeld goed om duidelijke afspraken te maken over de betalingstermijnen, een veilige werkomgeving en annuleringskosten. Wanneer mag de opdrachtgever nog annuleren en tegen welke vergoeding is dat mogelijk?
Unfair Practice
Vaak hoor je opdrachtgevers stellen dat ze geen ruimte hebben om te onderhandelen en dat ze je een x-bedrag kunnen bieden. Uiteraard mag dat x-bedrag nooit onder het minimumtarief uitkomen. Is dat wel het geval neem dan contact op met de Kunstenbond want dat is in strijd met de cao. Opdrachtgevers die zich op deze wijze opstellen hebben blijkbaar de productie verkeerd begroot waardoor ze jou als opdrachtnemer de kans ontnemen om over je tarief te onderhandelen. Jij als opdrachtnemer betaalt dus de rekening van het onprofessionele gedrag van je opdrachtgever. Dat is unfair practice. Als we hierin meegaan dan houden we dit verwerpelijke systeem in stand. Dus als er geen ruimte is voor eerlijke onderhandelingen en voor fair pay dan moet je je afvragen of dit een opdrachtgever is waarmee je wil werken. Grote kans is dat je nog meer onaangename verrassingen te wachten staan.
Schijnzelfstandigheid
Een andere vraag die belangrijk is om te stellen: ben jij zelfstandige voor de wet? Of is er eigenlijk sprake van een dienstverband? Zelfstandig of schijnzelfstandig? Toets je contract. Blijkt er sprake van een dienstverband? Kaart het aan bij je opdrachtgever en/of neem contact op met de Kunstenbond.
Staar je niet blind op de voordelen van zelfstandig ondernemerschap, als er voor jouw werkzaamheden ook een functie in loondienst bestaat. Wanneer je als zzp’er blijft werken voor minimumtarieven, dan ben je on the long run (of als er iets misgaat) in loondienst misschien beter af.
De Kunstenbond blijft strijden voor betere betaling voor iedereen in de sector: zowel de lonen van werknemers als de tarieven voor zzp’ers moeten omhoog.
context
Hoe is dit minimumtarief tot stand gekomen? Hieronder vind je meer informatie over de context waarin de afspraak ontsprongen is.
Grote toename aantal zzp’ers in de sector
Na de draconische bezuinigingen van Halbe Zijlstra op met name de podiumkunsten in 2011 zijn destijds veel werkgevers overgegaan op het ontslaan van werknemers en deze via een overeenkomst van opdracht (dus als zzp’er/freelancer) weer in te huren. Vaak was hierbij sprake van schijnzelfstandigheid. Een prettige bijkomstigheid daarvan bleek dat zzp’ers veel flexibeler waren, minder risico’s voor de opdrachtgever vormden en, last but not least, ook nog eens veel goedkoper waren dan werknemers. Dit vormde dan ook een perverse prikkel voor werkgevers.
Werkgevers gingen nadien massaal over tot het inhuren van zzp’ers. In bijna alle vacatures werd expliciet gevraagd om zzp’ers. Op deze wijze was (en is) het maken van producties aanzienlijk goedkoper en met veel minder risico.
Vraag en aanbod
Uiteraard werd en wordt nog steeds de lage prijs mede veroorzaakt door de scheve arbeidsmarkt in onze sector. Er is een enorm aanbod aan goede professionals (o.a. dansers en acteurs) en een relatief geringe vraag. Een economische wetmatigheid stelt dat als het aanbod hoger is dan de vraag, dan dalen de prijzen.
Door het toenemend aantal freelancers kwam de cao onder druk − als werkgevers eerder geneigd zijn om te werken met goedkope en zeer flexibele zzp’ers in plaats van (gechargeerd) met relatief dure, inflexibele en risicovolle werknemers, geeft immers dat een negatieve druk op de cao.
Afspraak minimumtarief in cao
Om te voorkomen dat de cao op termijn zou verdwijnen hebben wij met de werkgevers afgesproken om de tarieven voor zzp’ers minimaal op gelijke hoogte te laten uitkomen als de prijs die men betaalt voor een werknemer (bij gelijke functie en ervaringsjaren). Op deze wijze hoopten wij dat de keuze voor een zzp’er niet alleen financieel gedreven werd. Daarmee sneed het mes overigens aan twee kanten: ook voor zzp’ers is een dergelijke ondergrens een middel om niet door het ijs te zakken.
Fair Practice
Een paar jaar later deed de discussie over fair practice zijn intrede. De vraag die zich dan ook voordoet is of een minimumtarief ook gelijk staat aan Fair Pay. De discussie over wat nu precies onder Fair Pay moet worden verstaan is vooralsnog niet afgerond. De Kunstenbond heeft nooit willen beweren dat het minimumtarief gelijk staat aan Fair Pay. Het minimumtarief is slechts het benoemen van de bodem in de tariefstelling, hieronder mag niet worden gecontracteerd.
Minimumtarief is geen standaardtarief
Het gevaar van een minimumtarief is echter wel dat opdrachtgevers van mening zijn dat dit het standaardtarief is terwijl dit expliciet niet zo bedoeld is. In de volgende Cao Toneel en Dans zal dit ook nog eens worden benadrukt. Het minimumtarief is een starttarief voor de onderhandeling om tot een eerlijk tarief te komen dat past bij jouw specifieke situatie.