Laat AI niet jouw koers bepalen, bescherm je werk!
96% van de (stem)acteurs vreest dat AI (artificial intelligence) tot verlies van werkgelegenheid leidt. Voor 75% van visuele makers in de audiovisuele sector (animatie, postproductie etc.) en tevens 75% van de componisten geldt hetzelfde.
Als we naar de voorlopige cijfers kijken van het onderzoek naar de impact van AI op de culturele en creatieve sector, blijkt dat de Nederlandse creatieve professionals door de opkomst van AI onder druk staan. De Kunstenbond lanceert daarom deze pagina vol handvatten, resultaten en suggesties hoe jij je tegen de opkomst van AI kunt wapenen of waar eventuele kansen voor je liggen.
Creatieve kunstmatige intelligentie brengt grote veranderingen teweeg in de culturele en creatieve sector. De impact van AI raakt aan de basis waar de Kunstenbond voor staat: het beschermen van de werkgelegenheid en eerlijke beloning van kunstenaars en creatieven.
Wij schreven deze position paper, met daarin duidelijk ons standpunt en waar wij voor strijden.

Wat kan ik nu al zelf doen?
Download hier het document dat we hebben gemaakt met allemaal suggesties en tips hoe jij jouw werk tegen ongewenst gebruik van AI kunst beschermen.
Gebruik een bepaling in al je contracten, offertes, facturen en elektronische handtekening om jezelf te beschermen tegen gebruik/misbruik door AI.
Download hier de contractbepaling voor (stem-)acteurs
Download hier de contractbepaling voor beeldmakers en animatoren
Wil je weten of jouw (visuele) werk gebruikt is voor het trainen van AI? Check haveibeentrained.com
Teken de internationale petitie Human Artistry Campaign
Uit een eigen onderzoek onder werkenden in de culturele en creatieve sector blijkt anno september 2023 dat:
- 60% van de respondenten denkt dat AI tot verlies van werkgelegenheid zal leiden.
- 81,8% denkt dat AI zichzelf traint met bestaand creatief werk zonder toestemming hiervoor te vragen aan de rechthebbende.
- 67,5% denkt dat AI ten koste gaat van de kwaliteit en het vakmanschap.
- Respondenten zijn neutraal over de positieve invloed van AI.
De ontwikkelingen rondom AI gaan razendsnel, bijna dagelijks is er nieuws over AI. De mogelijkheden waarmee wij telkens worden verrast worden door de een als magisch ervaren en door de ander als een dystopisch toekomstscenario.


De mogelijkheden, creativiteit en techniek va AI worden dagelijks beter. Hieronder enkele voorbeelden hoe AI nu al in de praktijk gebruikt wordt:
- De AI-programmatuur Dall-E en Midjourney genereren nu al concept art voor grote commerciële partijen en via prompts (getypte opdrachten aan een AI programma) gegenereerde foto’s winnen fotografieprijzen.
- Stemacteurs worden steeds vaker gevraagd tegen een eenmalige (beperkte) betaling teksten op te nemen die later door AI gebruikt zullen worden, en waarna geen opdrachten en nauwelijks meer betaling volgt.
- Via text-to-speech technologie kan iedereen een getypte tekst door een onbeperkt aantal verschillende gratis stemmen laten uitspreken.
- Acteurs kunnen nu al worden vervangen door synthetische (3D gegenereerde) personages
Wat gaat de Kunstenbond doen?
De Nederlandse overheid en Europa kiezen voor de vlucht naar voren en hebben (nog) geen enkel oog voor de mogelijke negatieve effecten van AI voor de creatieve sector of de werkgelegenheid.
“Uitgangspunt van de Nederlandse overheid is dat de Nederlandse samenleving optimaal gebruik gaat maken van AI. Op zo’n manier dat publieke waarden en mensenrechten zoals het verbod van discriminatie, privacy en autonomie voorop staan en geborgd zijn.”
“de EU: AI en haar impact op de wereld van werk.
Snelle technologische transformatie en nieuwe digitale technologieën brengen talloze mogelijkheden met zich mee. Ze creëren nieuwe banen voor mensen, verruimen de toegang tot onderwijs, stimuleren de productiviteit en verbeteren onze efficiëntie.”
De Kunstenbond beoordeelt de ontwikkelingen rondom AI vanuit het perspectief van de arbeidsmarkt. Wat zijn de gevolgen voor werkenden in de creatieve en culturele sector op basis van de vier pijlers van de Kunstenbond:
eerlijke betaling, goede contracten, meer (sociale) zekerheid en een veilig en inclusief werkveld.
Wij willen de strijd wel aangaan om politici en beleidsmakers te overtuigen AI niet overal te omarmen ter wille van de productiviteitsstijging en efficiëntie.
En wij moeten diezelfde mensen ervan overtuigen dat het achterhaald raken van bepaalde beroepen hand-in-hand moet gaan met verantwoordelijkheid namen voor een rechtvaardige transitie. En ook dit niet weer op het bordje van de zzp’ers belandt.
Wij werken nu aan een position paper dat wij binnenkort versturen naar alle partijen en relevante ministeries in Den Haag.
AI zal zeker een onderwerp worden aan de vele cao-tafels en andere plekken waar wij in gesprek zijn over collectieve contracten. Nadere informatie over successen volgt.
Wij houden ons met en via onze Internationale federatie (FIA) en partners actief bezig met het informeren en beïnvloeden van de regelgeving in Europa. Dat doen wij voor alle beroepsgroepen (visuele makers, (stem-)acteurs, dansers etc.).
- Download statement Europese Federatie van vakbonden (FIA, FIM) en filmverenigingen (ECSA, EWC, FERA, FSE)
- Download statement Federatie visuele makers (EVA)
- Download open brief van Auteursrechtenorganisaties
Wij hebben een actief internationaal netwerk (inclusief de Amerikaanse SAG AFTRA, Equity uit het VK, ACTRA uit Canada, Actors Equity Australia etc.) waarin wij elkaar continu op de hoogte houden van lokale ontwikkelingen en nieuwe contracten. Alle informatie die ons vooruithelpt en die jullie vooruit kan helpen, zullen wij hier delen.
Maar wij kunnen het niet alleen!
Laat het ons weten als je bereid bent om iets te doen om jezelf en de sector tegen ongewilde effecten van AI te beschermen. Ook informatie delen of vragen stellen kun je aan: caspardekiefte@kunstenbond.nl
Greep uit de vele beschikbare artikelen over AI
- The new Luddites: AI comes for the creative class
- Sam Altman, CEO van OpenAI, over het belang van het Universal Basic Income (2021)
- ChatGPT broke the EU plan to regulate AI
- Jim Stolze: Wordt met Midjourney iedereen kunstenaar?
- Dirk Visser: Robotkunst en auteursrecht
- Douwe van de Werf: AI Paper
- rakenDra Smit: AI-tools voor kunstenaars, mogelijkheden en dilemma’s
Petities, initiatieven en co-creatie
- Change (Protect Human Art & Artists from Artificial Intelligence (AI))
- HypaBae
- Open Brief Artistic Inquiry
- Petitie Lance Schaubert
- https://www.egair.eu/
AI samenwerkingen in Nederland
- Nederlandse AI Coalitie om de Nederlandse AI-activiteiten te stimuleren (2019) de Nederlandse AI Coalitie opgezet op initiatief van VNO-NCW MKB-Nederland, het ministerie van EZK, TNO, Seedlink, Philips, Ahold Delhaize, IBM, en Topteam dutch digital delta
- Taskforce AI in het Onderwijs Het publiek-privaat meerjaren investeringsprogramma AiNed (230 miljoen euro) wil Nederland in de kopgroep van AI-landen brengen.
- NL Hub – Innovative Center for AI
- Collaboration between government, academic, medical and other organisations in Amsterdam to help the city develop and deploy responsible technology in AI. Projects will focus on strengthening the AI ecosystem
AI samenwerkingen in Europa
- Coordinated Plan on AI – shaping EU’s digital future
- HLEG (EU – high Level Expert Group)
- AI Alliance Platform (EU) (initiative of the European Commission to establish an open policy dialogue on Artificial Intelligence)
- https://europeanwriterscouncil.eu/authorsgroup-aiact/ (FIA en anderen)