De Kunstenbond vraagt Amsterdamse gemeenteraad om extra aandacht voor kunstenaars in de stad

De stad moet zich meer richten op makers en een goed kunstklimaat. Drie punten zijn daarbij van belang: inkomen, werk en wonen.

De keerzijde van de focus op instellingen is tijdens de coronacrisis wel gebleken: zzp’ers in de culturele en creatieve sector vielen buiten de boot. Vorige week werden de nieuwe cultuurplannen van de stad gepresenteerd, met een terechte keuze om meer budget te richten op zzp’ers en zelfstandige makers.

Dat hierbij ook om solidariteit van grotere instellingen gevraagd wordt is pijnlijk maar te rechtvaardigen. Pijnlijk omdat het een verdelingsoperatie betreft in plaats van een extra investering. Te rechtvaardigen omdat grote instellingen een groter regelvermogen hebben. Ze zijn beter toegerust om privaat geld uit de markt aan te trekken dan ontwikkelinstellingen en individuele kunstenaars.

Ook de gemeente kan hier stappen in zetten. De stad Amsterdam is aantrekkelijk doordat het een kunst en cultuurstad is, maar die waarde komt onvoldoende terecht bij kunstenaars.

Een duurzame loopbaan in de culturele en creatieve sector

Het is goed dat er extra aandacht is voor educatie en jonge makers, maar nog beter is aandacht voor de gehele loopbaan. Gevraagd naar hun carrière geven ook jonge makers aan dat ze een duurzaam loopbaanperspectief missen. Een goede start maken is bepaald nog geen garantie voor een duurzame carrière. Iedere loonbaanfase kent te veel onzekerheden, niet alleen die van de starter, maar ook die van een mid-career of een senior. Er moet veel te tijd besteed worden aan randzaken. Een verzuchting van een jonge maker: “ik ben heel blij als ik eindelijk kunst kan gaan maken.” Laagdrempelige regelingen vormen hiervoor een oplossing.

Ruimte om te werken, wonen en leven

Je hebt plekken nodig om te oefenen, te werken, te repeteren en te presenteren. Die ook betaalbaar en toegankelijk zijn. Doorlopend een ruimte huren zit er voor jonge makers meestal niet in. Een danser huurt alleen een studio om te repeteren na toekenning van subsidie. Anders onbetaalbaar. Muziek maken kan en mag niet in broedplaatsen, alleen op specifieke plekken. Voor beeldend kunstenaars zijn atelierplekken schaars. Woonruimte is vaak tijdelijk en vaak in onderhuur. Atelierwoningen raken steeds meer uit zicht. Inflatie en doorwerking in kostenstijgingen zonder stijging van tarief of budget zijn problematisch. De zorg bestaat dat kunstenaars steeds minder deel uit kunnen maken van de stad.

Ruimte in je hoofd: klachten als stress en burn-out komen veel voor

Het tekens opnieuw jezelf moeten bewijzen, fondsen aanvragen, onzekerheid of toekenning of afwijzing vraagt veel energie. Onzekere inkomsten en lage verdiensten zijn een stressbron op zich. Net als onzekere woonruimte. Exemplarisch: en jonge maker ervoer bij een eenjarige werkbeurs hoeveel gezonder hij zich voelde en hoe anders dat was dan gewoonlijk. Een openbaring en heel nieuwe ervaring. Bij een stapeling van factoren zie je het vaak mis gaan: werken als zzp’er, te weinig of juist te veel werk, onderhuur, de druk van een studieschuld, nog geen reserves of buffer, dan volgt vaak een burn-out.

Om deze en andere uitdagingen het hoofd te bieden vraagt de Kunstenbond de Amsterdamse Gemeenteraad concreet:

• Meer te investeren in bestaans- en beroepszekerheid voor kunstenaars. Indexeer bijvoorbeeld de bedragen van kunstprijzen.
• Meer te investeren in permanente betaalbare woon- en werkruimte voor kunstenaars. Verduurzamen moet in meerdere opzichten.
• En hiervoor meer te denken in revolving funding: laat de waarde die de stad creëert door kunstenaars beter terugvloeien naar kunstenaars via heffingen en voorwaarden. Kunstenaars moeten mee kunnen profiteren van de baten van de stad. De waardeontwikkeling van vastgoed via broedplaatsen moet ook ten goede komen aan kunstenaars. Fair chain is ook onderdeel van Fair Practice.